คลินิกหมอครอบครัวส่องนางใยเครือข่ายโรงพยาบาลมหาสารคาม มีผู้ป่วยติดเตียง 31ราย อายุเฉลี่ย68.35ปี มีผู้ดูแล44 คนที่อยู่ในบ้านเดียวกัน จากประเด็นยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ปีด้าน สาธารณสุข กำหนดเป้าหมายให้คนไทยควรมีอายุคาดเฉลี่ยของการมีสุขภาพดีไม่น้อยกว่า75 ปี คือ มีสุขภาพแข็งแรงช่วยเหลือตนเองได้ สุขภาพช่องปากของผู้ป่วยติดเตียงมีความสำคัญต่อสุขภาพทั่วไป และความยืนยาวของชีวิต ซึ่งปัจจัยหนึ่งที่มีความสัมพันธ์กับการมีชีวิตยืนยาวคือ การมีฟันเคี้ยวอาหารได้ แต่ผู้ป่วยติดเตียงไม่สามารถทำความสะอาดช่องปากเองได้จำเป็นต้องพึ่งพาผู้ดูแล เนื่องจากความทุพลภาพของร่างกาย ทำให้ผู้ป่วยติดเตียงไม่สามารถทำความสะอาดช่องปากได้ด้วยตนเอง ต้องอาศัยบทบาทของผู้ดูแลในการดูแลสุขภาพช่องปากอย่างถูกวิธี เพื่อคงสุขภาพช่องปากที่ดีและป้องกันโรค ควรทำความสะอาดปากและฟันของผู้ป่วยติดเตียงทุกวัน อย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง จึงได้คิดแปรงสีฟันพร้อมตัวล็อคท่อดูดน้ำลายที่สามารถใช้งานได้ร่วมกับเครื่องดูดน้ำลายที่บ้านของผู้ป่วย ร่วมกับการจัดท่าในการแปรงฟั
เพื่อให้ผู้ดูแลสามารถแปรงฟันและทำความสะอาดช่องปากให้แก่ผู้ป่วยติดเตียงได้อย่างมีประสิทธิภาพลดการสำลักน้ำลายขณะแปรงฟันซึ่งส่งผลต่อการติดเชื้อที่ปอด และลดการเิกดโรคฟันผุและเหงือกอักเสบในผู้ป่วยติดเตียง
การศึกษานี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (quasi experimental research) แบบกลุ่มเดียววัดผลก่อนและหลังการทดลอง (one group pretest- posttest design)ศึกษาในประชากรทั้งหมด คือผู้ป่วยติดเตียงจำนวน 31 ราย โดยมีผู้ดูแลจำนวน 44 ราย ในเขตรับผิดชอบของคลินิกหมอครอบครัวส่องนางใย เครือข่ายโรงพยาบาลมหาสารคาม โดยเลือกแปรงสีฟันสำหรับเด็กที่มีขนนุ่มและมีหัวแปรงขนาดเล็กเพื่อลดการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อเมื่อผู้ดูแลเป็นผู้แปรง โดยนำตัวล็อคทื่ทำขึ้นจากลวดและอะคริลิกทางทันตกรรมมาต่อกับท่อดูดน้ำลายเพื่อป้องกันการเลื่อนหลุดและใช้กับเครื่องดูดน้ำลายที่บ้านผู้ป่วย โดยท่อดูดน้ำลายเกิดจากการนำท่อดูดเสมหะที่ผู้ป่วยมีอยู่แล้วมาต่อกับแปรงสีฟันสำหรับเด็กด้วยตัวล็อคท่อดูดน้ำลายที่ทำขึ้น โดยใช้แรงการดูดไม่เกิน 0.03MPa เพื่อให้ผู้ดูแลสามารถแปรงฟันและทำความสะอาดช่องปากให้แก่ผู้ป่วยติดเตียงได้อย่างมีประสิทธิภาพลดการสำลักน้ำลายขณะแปรงฟัน
ผู้ดูแลสามารถแปรงฟันให้ผู้ป่วยติดเตียงอย่างมีประสิทธิภาพ ลดการสำลักขณะแปรงฟัน ใช้เวลาในการแปรงฟันผู้ป่วยติดเตียงให้สะอาดโดยมีเวลาลดลงจาก 20.2 นาที เหลือ12.4 นาที ผู้ดูแลสามารถแปรงฟันผู้ป้วยติดเตียงได้เองเพียงคนเดียวโดยไม่ต้องมีผู้ช่วย ลดต้นทุนเนื่องจากตัวล็อคแปรงสีฟันที่ทำขึ้นเองได้จากวัสดุในประเทศอีกทั้งตัวล็อคนำกลับมาใช้ใหม่ได้เมื่อผ่านการอบฆ่าเชื้อด้วยแรงดันไอน้ำ ตัวล็อคมีราคาเพียง 12 บาท จากราคาแปรงสีฟันที่นำเข้า ราคาอันละ 240 บาท ซึ่งนำกลับมาใช้อีกไม่ได้ สามารถใช้ในผู้ป่วยติดเตียงในเขตคลินิกหมอครอบครัวส่องนางใยและขยายไปในคลินิกหมอครอบครัวเครือข่าย รพ.มหาสารคาม ในเขตเทศบาลเมืองมหาสารคาม รวมทั้งหอผู้ป่วยหนักศัลยกรรม รพ.มหาสารคาม
การดูแลช่องปากของผู้ป่วยติดเตียงมีความสำคัญ สามารถป้องกันการเกิดโรคในช่องปาก เพื่อลดการเกิดการติดเชื้อในช่องปากซึ่งส่งผลต่อการติดเชื้อที่ปอด การแปรงฟันโดยมีตัวล็อคท่อดูดน้ำลายร่วมกับเครื่องดูดน้ำลายสามารถ ลดการสำลักน้ำลายของผู้ป่วยทำให้ผู้ดูแลแปรงฟันให้ผู้ป่วยได้สะดวกและใช้เวลาในการแปรงฟันให้สะอาดตามดัชนีอนามัยช่องปากลดลงเหลือ12.4นาที สามารถใช้ในผู้ป่วยติดเตียงในคลินิกหมอครอบครัวเครือข่าย รพ.มหาสารคาม รวมทั้งหอผู้ป่วยวิกฤตฺ
การดูแลช่องปากของผู้ป่วยติดเตียงมีความสำคัญ สามารถป้องกันการเกิดโรคในช่องปาก เพื่อลดการเกิดการติดเชื้อในช่องปากซึ่งส่งผลต่อการติดเชื้อที่ปอด ลดโรคฟันผุและเหงือกอักเสบในผู้ป่วยติดเตียง การแปรงฟันโดยมีแปรงสีฟันพร้อมตัวล็อคท่อดูดน้ำลายร่วมกับเครื่องดูดน้ำลายสามารถ ลดการสำลักน้ำลายของผู้ป่วยติดเตียงขณะแปรงฟัน ทำให้ผู้ดูแลแปรงฟันให้ผู้ป่วยติดเตียงได้สะดวกขึ้น และใช้เวลาในการแปรงฟันให้สะอาดตามดัชนีอนามัยช่องปาก ได้สั้นลงเหลือ 12.4 นาที
ผู้ดูแลผู้ป่วยติดเตียงที่มีความรู้และความเข้าใจในการดูแลสุขภาพช่องปากผู้ป่วยติดเตียงจะมีความตั้งใจในการดูแล โดยทีมหมอครอบครัวที่มีทันตแพทย์ มีส่วนในการเสริมกำลังใจให้ผู้ดูแลและสนับสนุนอุปกรณ์การแปรงฟันเพื่อให้ ผู้ดูแลสามารถดูแลผู้ป่วยติดเตียงได้อย่างยั่งยืน
แปรงสีฟันพร้อมตัวล็อคท่อดูดน้ำลายสำหรับผู้ป่วยติดเตียง ยังไม่มีใช้ในประเทศไทย
ไม่เคย
ประชุมวิชาการกระทรวงสาธารณสุข ปี 2562 โรงแรมแอมบาสเดอร์ จอมเทียน ชลบุรี 2562
นวตกรรมดีเด่น ในงานประชุมวิชาการกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข 2562