การสร้างและการตรวจสอบแบบคัดกรองหาพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 (Alpha-thalassemia 1 trait) ในหญิงตั้งครรภ์และ/หรือสามีที่มี Hemoglobin typing เป็น A2A (A2 < 3. 5 %) และ/หรือ EA (E < 25%)

ที่มา

การคัดกรองพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ในหญิงตั้งครรภ์และสามี ที่มี Hb typing เป็น A2A (A2 < 3.5 %) และ EA โดยใช้ MCV < 80 fl และ E < 25 % ตามลำดับนั้น พบว่ามีผลบวกปลอมสูง ทำให้เสียค่าใช้จ่ายเป็นจำนวนมากสำหรับการตรวจยืนยัน การคัดกรองหาพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ในผู้ที่มี Hb typing เป็น A2A (A2 < 3.5 %) และ EA โดยใช้ IC strip test for alpha-thalassemia พบว่ามีประสิทธิผลสูงมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านความไว (ร้อยละ 100.0) ความจำเพาะ (ร้อยละ 85.2) และค่าการทำนายผลลบ (ร้อยละ 100.0) ดังนั้นเพื่อให้การตรวจคัดกรองอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพและคุ้มค่ามากยิ่งขึ้น ผู้วิจัยจึงต้องการสร้างแบบคัดกรองหาพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ในหญิงตั้งครรภ์และ/หรือสามีที่มี Hb typing เป็น A2A (A2 < 3.5 %) และ/หรือ EA (E < 25 %) โดยหาค่าของดัชนีเม็ดเลือดแดง %E ที่เหมาะสม และนำไปใช้ร่วมกับ IC strip test for alpha-thalassemia

วัตถุประสงค์

เพื่อสร้างแบบคัดกรองและศึกษาประสิทธิผลของแบบคัดกรองพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 (alpha-thalassemia 1 trait) ในหญิงตั้งครรภ์และ/หรือสามีที่มี Hemoglobin typing เป็น A2A (A2 < 3.5 %) และ/หรือ EA (E < 25 %)

ระเบียบวิธีวิจัย

การศึกษาข้อมูลย้อนหลัง โดยการทบทวนข้อมูลหญิงตั้งครรภ์และ/หรือสามีที่มาฝากครรภ์โรงพยาบาลหนองคายตั้งแต่มกราคม 2557-ธันวาคม 2558 ซึ่งมี Hb typing เป็น A2A (A2 < 3. 5 %) จำนวน 175 ราย (MCV = 52.3-103.2 fl) หรือ EA (E < 25 %) จำนวน 42 ราย รวม 217 ราย การวิเคราะห์ข้อมูลและสถิติ 1. หาประสิทธิผล (ความไว ความจำเพาะ ค่าการทำนายผลบวก ค่าการทำนายผลลบ และความแม่นยำ) ของการใช้ MCV, MCH ที่ระดับต่างๆในการคัดกรองหาพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ในหญิงตั้งครรภ์และ/หรือสามีที่มี Hb typing เป็น A2A (A2 < 3.5 %) 2. หาประสิทธิผล (ความไว ความจำเพาะ ค่าการทำนายผลบวก ค่าการทำนายผลลบ และความแม่นยำ) ของการใช้ MCV, %E ที่ระดับต่างๆในการคัดกรองหาพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ในหญิงตั้งครรภ์และ/หรือสามีที่มี Hb typing เป็น EA (E< 25 %)

ผลการศึกษา

จุดตัดที่เหมาะสมในการคัดกรองพาหะอัลฟ่า-ธาลัสซีเมีย 1 ในผู้ที่มี Hb typing เป็น A2A (A2 < 3.5 %) คือ MCV < 72 และ/หรือ MCH < 24 pg ส่วนจุดตัดที่เหมาะสมในการคัดกรองพาหะอัลฟ่า-ธาลัสซีเมีย 1ในผู้ที่ที Hb typing เป็น EA คือ E < 22 % และ/หรือ MCV < 68 fl เมื่อนำแบบคัดกรองที่ได้ไปตรวจสอบประสิทธิผลกับหญิงตั้งครรภ์และ/หรือสามีที่มาฝากครรภ์โรงพยาบาลหนองคายตั้งแต่มกราคม 2559-มิถุนายน 2559 ซึ่งมี Hb typing เป็น A2A (A2 < 3. 5 %) จำนวน 18 ราย หรือ EA (E < 25 %) จำนวน 14 ราย รวม 32 ราย พบว่ามีประสิทธิผลสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งความไว และค่าการทำนายผลลบสูงถึงร้อยละ 100.0 ซึ่งถ้านำไปใช้ร่วมกับชุดทดสอบอัลฟา-ธาลัสซีเมียอิมมูโนโครมาโตกราฟี ซึ่งเป็นการตรวจโปรตีนฮีโมโกลบินบาร์ทในเลือด ที่มีความไวสูง น่าจะทำให้การตรวจคัดกรองภาวะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ครอบคลุมมากเหมือนเดิม และจะช่วยลดจำนวนตัวอย่างเลือดที่จะส่งตรวจ PCR for alpha-talassemia 1 ลงได้ ซึ่งจะช่วยลดค่าใช้จ่ายได้อย่างมาก

การนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ในงานประจำ

กรณีที่ 1 มี Hb typing เป็น A2A (A2 < 3.5 % และ MCV < 80 fl) ทั้งหญิงตั้งครรภ์และสามี และมีคนใดคนหนึ่งที่ MCV ≥ 72 fl และ MCH ≥ 24 pg แนวทางปฏิบัติ ตรวจ IC strip test for alpha-thalassemia ในคนที่ MCV ≥ 72 fl และ MCH ≥ 24 pg ก่อน ถ้าได้ผลลบ แสดงว่าไม่เป็นพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ทารกในครรภ์จะไม่เสี่ยงต่อ Homozygous alpha-thalassemia 1 ไม่ต้องตรวจเพิ่มเติม แต่ถ้าได้ผลบวก ให้ส่งตรวจ PCR for alpha -thalassemia 1 ทั้ง 2 คน กรณีที่ 2 มี Hb typing เป็น EA (E < 25 %) ทั้งหญิงตั้งครรภ์และสามี และมีคนใดคนหนึ่งที่ E ≥ 22 % และ MCV ≥ 68 fl แนวทางปฏิบัติ ตรวจ IC strip test for alpha -thalassemia ในคนที่ E ≥ 22 % และ MCV ≥ 68 fl ก่อน ถ้าได้ผลลบ แสดงว่าไม่มีภาวะพาหะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ทารกในครรภ์จะไม่เสี่ยงต่อ Homozygous alpha-thalassemia 1 ไม่ต้องตรวจเพิ่มเติม แต่ถ้าได้ผลบวก ให้ส่งตรวจ PCR for alpha-thalassemia 1 ทั้ง 2 คน

บทเรียนที่ได้รับ

เมื่อมองเห็นปัญหา คือ เสียค่าใช้จ่ายจำนวนมากจากการคัดกรองที่มีผลบวกลวงสูง แล้วนำข้อมูลที่มีอยู่มาวิเคราะห์ เพื่อหาจุดตัดที่เหมาะสม ทำให้ผลบวกลวงมีน้อยมาก ส่วนความไวลดลงเพียงเล็กน้อย ซึ่งถ้านำไปใช้ร่วมกับชุดทดสอบอัลฟา-ธาลัสซีเมียอิมมูโนโครมาโตกราฟี (Immunochromatographic strip test : IC strip test for -thalassemia) ซึ่งเป็นการตรวจโปรตีนฮีโมโกลบินบาร์ทในเลือด ที่มีความไวสูง น่าจะทำให้การตรวจคัดกรองภาวะอัลฟา-ธาลัสซีเมีย 1 ครอบคลุมมากเหมือนเดิม และจะช่วยลดจำนวนตัวอย่างเลือดที่จะส่งตรวจ PCR for alpha-talassemia 1 ซึ่งช่วยลดค่าใช้จ่ายได้เป็นอย่างมาก

ปัจจัยแห่งความสำเร็จ

วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติที่เหมาะสมจึงได้ข้อสรุปที่เป็นประโยชน์

Keywords

เกี่ยวกับโรค

ธาลัสซีเมีย

เป็นสิ่งประดิษฐ์

ไม่เป็น

เคยได้รับการตีพิมพ์

ไม่เคย

เคยได้รับการเผยแพร่มาก่อน

สัมมนาวิชาการอนามัยแม่และเด็ก ครั้งที่ ๙ โรงแรมมิราเคิล 2560

รางวัลที่ได้รับ

ไม่เคย